काठमाडौँ । हृदयाघातलाई प्रायः अचानक र कुनै पूर्वचेतावनीबिना हुने घटना मानिन्छ, तर यो धारणा पूर्णतया सही छैन। स्वास्थ्य विज्ञहरूका अनुसार हृदयाघात हुनुअघि शरीरले थुप्रै सङ्केतहरू दिन थाल्छ। यी सङ्केतहरूलाई समयमै पहिचान गरेर तुरुन्त सहयोग लिँदा ज्यान बचाउन सकिन्छ।
यी सङ्केतहरू कहिलेकाहीँ स्पष्ट हुन्छन् भने कहिलेकाहीँ एकदमै सामान्य लाग्न सक्छन्, तर यिनलाई बेवास्ता गर्दा ज्यान जोखिममा पर्न सक्छ। हृदयाघात हुनुअघि शरीरले कसरी सङ्केत दिन्छ, जानौँ:
१. काम गर्दा सास फुल्नु
सामान्य काम गर्दा, जस्तै हिँड्दा, सिँढी चढ्दा वा हल्का भुइँ सफा गर्दा सास फुल्ने समस्या अचानक सुरु भएको छ भने यो मुटुको कमजोरीको सङ्केत हुन सक्छ। जब मुटुले राम्ररी रगत पम्प गर्न सक्दैन, तब फोक्सोसम्म पर्याप्त मात्रामा अक्सिजन पुग्दैन, जसले गर्दा सास फेर्न गाह्रो हुन्छ। यसलाई ‘डिस्प्निया’ भनिन्छ र यो हार्ट फेल्योर वा कोरोनरी आर्टरी रोगको लक्षण हुन सक्छ।
२. छातीमा दुखाइ, दबाब वा बेचैनी
यो हृदयाघातको सबैभन्दा सामान्य लक्षण हो, तर यो सधैँ तीव्र दुखाइको रूपमा मात्र महसुस हुँदैन। कहिलेकाहीँ छातीमा गह्रौँपन, जलन, कसाव वा दबाब जस्तो महसुस हुन्छ। यो दुखाइ कहिलेकाहीँ देब्रे हात, बंगारा, घाँटी वा पिठ्यूँसम्म पनि फैलिन सक्छ। आराम गर्दा यो कम हुन सक्छ र शारीरिक वा भावनात्मक तनावमा बढ्न सक्छ। यसलाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन।
३. खुट्टा सुन्निनु वा अचानक तौल बढ्नु
मुटु कमजोर हुँदा शरीरमा तरल पदार्थ जम्मा हुन थाल्छ, जसले गर्दा खुट्टा, गोलीगाँठो र पञ्जामा सुन्निने (एडिमा) समस्या आउँछ। साथै, कुनै कारणबिना केही दिनमै तौल तीव्र गतिमा बढ्न सक्छ। मुटुले शरीरका अङ्गहरूबाट रगतलाई ठिक तरिकाले फर्काउन नसक्दा यो हार्ट फेल्योरको सामान्य सङ्केतको रूपमा देखिन्छ।
४. चक्कर आउनु, बेहोस हुनु वा मुटुको धड्कन तेज हुनु
कुनै कारणबिना चक्कर आउनु, टाउको हल्का हुनु वा बेहोस हुनुले मस्तिष्कमा पर्याप्त मात्रामा रगत पुग्न नसकेको सङ्केत गर्छ। त्यसैगरी, मुटुको धड्कन अचानक धेरै छिटो, ढिलो वा अनियमित हुनुले मुटुको विद्युतीय तालमा गडबडी भएको सङ्केत गर्छ। यी लक्षणहरू एरिदमियासँग जोडिएका हुन सक्छन्।
५. असामान्य कमजोरी वा थकान
धेरै मेहनत नगरीकन पनि अत्यधिक थकान र कमजोरी महसुस हुनु, विशेष गरी महिलाहरूमा, हृदयाघातको लक्षण हुन सक्छ। यो थकान आराम गरेपछि पनि कम हुँदैन। यस्तो हुनुको कारण मुटुको मांसपेशीहरूले पर्याप्त रगत प्राप्त नगर्नु हो र शरीरका अन्य अङ्गहरूमा पनि कम अक्सिजन पुग्नु हो, जसले गर्दा व्यक्ति सुस्त र थकित महसुस गर्छ।
